lunes, 11 de mayo de 2015

O gran pesadelo de moitos.

E se vos digo que non dentro de moito cando os nosos fillos sexan adolescentes a maioría das praias galegas desapareceran por completo? Ese luxo do que disfrutamos agora en non moito tempo esfumarase e con sorte quedaran unhas poucas. Tamén moitos pobos que estan ó lado do mar serán inundados polo mar e as rías serían máis longas porque adentrarase polos vales anegandoos. Pode parecer de película de ficción pero esta a ocorrer a un ritmo moi acelerado.
É o verano de 2043, vivo en Madrid debido ó meu traballo de músico profesional tiven que mudarme á capital onde hai máis opotunidades, estou casado e teño 3 fillos. O maior deles esta namorado de Galicia polas fotos que ve de cando eu tiña a súa idade e quere ir a visitalo nas miñas vacacións pero sobretodo ir a praia. Eu sin dudalo acepto porque teño ganas de ver como esta todo aquelo e á miña familia que hai anos que non os vexo. Miña irmá ofreceme a súa casa para quedarnos a durmir na nosa estancia. Como os meus outros dous fillos queren quedar en Madrid, miña muller queda con eles.

Collemos o meu coche eléctrico (case non hai combustibles fósiles e a gasolina esta demasiado cara como para ter un coche deses) e diriximonos cara Narón. En Castela converterase nun deserto que parecia sacado dunha pelicula de John Wayne e as temperaturas que se alcanzabam cando pasamos por ali eran de casi 50ºC a causa do cambio climatico. Sen embargo, cando chegamos a Galiza a situación era totalmente contraria o verde comezaba a asomar coma se dunha selva se tratase grazas a os programas de axuda inserción das especies autóctonas que levara o goberno nos anos 20 cando o EU comezou a gobernar. Xa case non existen eucaliptos nin piñeiros que cubran a paisaxe. O meu fillo queda abraiado pola estampa que ve e dime que quere quedar a vivir aqui coa súa tía e chega a propoñersello, ela acepta pero só nos veráns. 
Ao día seguinte decido levalo á praia de Doniños porque nunca fóra á praia. Pero a nosa sorpresa foi increible cando ó chegar non hai nin praia nin lagoa, o mar chegou ata o pobo deixandoo a primeira liña de costa. Como non queria que o meu fillo se fose con sabor amargo de Galiza levoo ó largo de toda a costa Ártabra e Cantábrica e non hai ningunha praia. Algun dos pobos están inundados totalmente. A miña única esperanza é a praia das Catedrais  pero esta está totalmente chea de auga, e iso que había marea baixa, e solo quedaba un arco. Nese momento cheanseme os ollos de bagoas porque desaparceran todas aquela praias nas que pasei a miña niñez e o meu fillo esta triste porque todo o que idealizaba foise a piques.


A unificación.

Corre o ano 2050, Ferrol leva perdendo arredor de mil habitantes por ano dende os anos 90 no que tiña unha poboación de arredor de 85.000 persoas, no 2005 acadaronse os 77.000 e no 2014 os 70.000, no 2027 non chegaban os 50.000 e agora en 2050 poboacón é de 23.000 habitantes. O causante deste brutal descenso é o gran declive do sector naval no que agora só traballan 200 personas arreglando de cando en vez algún barco militar e porque a vida cada vez encarecese máis.
Pola contra, Narón, aumenta de poboación exponencialmente pasando dos 30.000 habitantes no ano 2005 a os 35.000 en 2014 e ós 70.000 no 2030. Isto é debido a que os gobernos levaron políticas que favorecían tanto á industria nos polígonos de O Pozo e As Lagoas como no terciario, por exemplo, contruíndo un gran centro comercial, un pazo de deportes, melloraron os accesos á cidade, etc. Tamén fixeron que a vida fóse moito máis cómoda facendo un plan urbanístico onde o verde predomináse ante as edificacións. 

Neste ano Ferrol ten moitas débedas polo que o goberno naronés ofrecelle un acordo no que se anexionaría Ferrol ó concello para afrontalas pero con dúas condicións: que deixase de chamarse así para ser unha única cidade con Narón e conservaríanse todos os nomes dos barrios, e que se adaptasen ó modelo pólitico, económico e social. 
Ferrol somete a referendum entre os seus habitantes se aceptan o acordo ou non. A conclusión era que polo orgullo de ser unha cidade que debía conservar o seu nome dixeron que non máis do 80% da poboación.

Hoxe, 11 de mayo de 2058, decido facer unha visita pola séptima cidade máis grande de Galiza cando era mozo e que ahora é a decimo quinta. Son as doce e dez da maña e paso por diante do Concepción Arenal o meu instituto en segundo de bacherelato no que eranos sete clases, agora é o recreo e hai catro rapaces falando entre eles. Diríxome acara o barrio da Magdalena e nas rúas non hai ninguén polas rúas parece unha cidade fantasma asolada por unha gran guerra pero non é así. Tomo a decisión de voltar por medo a que algún edificio caera e que me mate. Mañá volveráse a facer o referendo que tras dous anos os ferrolanos levaban pedindo e que negaran hai 8. 
Trala consulta os datos son totalmente contrarios ós da anterior, máis do 80% esta a favor, e o 1 de Xuño anexionanse todos os territorios do antigo concello de Ferrol a Narón. Este día é recordado como o Día da unificación e encárganse de que se faga un enorme monumento conmemorandoo nun punto que separaba ambos concellos: a rotonda da ponte das cabras. 
No 2060 fánse varios plans que emplearan a milleiros de traballadores durante al menos 50 anos nos que se restructurará todo o porto para que sexa comercial, nas vilas de Doniños e Covas fomentaráse o turismo como nunca antes en ningún lugar do norte español, unha reedificación do barrio da Magdalena por novos edificios pero deixando os de patrimonio e con bo estado, etc. É dicir, unha cambio radical para a cidade.

sábado, 9 de mayo de 2015

Catástrofe mineiro-ambiental.

Na primeira década do século falábase dun proxecto de mina de andalucita, un mineral que serve na siderurxia, a 50 metros do Parque Natural das Fragas do Eume nun enclave chamado Pico Vello. A oposición era unánime pero aínda así seguía intentandose levar a cabo.

Tras moitos anos de loita entre ecoloxistas e o goberno no ano 2020 apróbase e comenza a funcionar. Cando teñen medio monte derrumbado danse conta de que non hai tanta cantidade do material tan preciado pero decidiron acabar co monte enteiro para conseguir extraer todo o material posible. Nun dos intentos por derrubar o monte rápidamente para conseguir moito beneficio en pouco tempo, producese un descuido dos operarios fai que parte do material que empregaban, que é moi tóxico para as persoas, chega a un dos afluentes do Eume e ó Belelle e con isto a catástrofe.

Ambos ríos contamínanse de tal forma que comenzan a morrer todos os seres vivos da zona, dende árbores ata peces pasando por corzos, xabarís, rás... No Eume, intentado frealo pechan o encoro da Capela pero xa é demasiado tarde a contaminación chega ata o mar e como e verán a xente estase bañando na auga e comenza a sentirse mal, algunha incluso morrendo. No Belelle as consecuencias son peores a xente non sabe que a auga esta contaminada e fai o pan que logo reparte por todas partes e morren moitisimas persoas.

Este feito difúndese rápidamente e medios de comunicacións de todo o mundo achéganse ó lugar. Todos intentan buscar ós responsables pero en canto comenzan a investigar danse conta de que é un caso moi claro de corrupción no que os políticos enchense o bolsillo a costa das subvencions sen haber un director da empresa de explotación mineira que se fixera responsable de tal hecatombe contra o Parque Natural e os habitantes da zona. Moitos científicos buscan unha solución ante tremebundo problema.

Logo de varios meses de manifestacións de milleiros de  persoas que dicían que estabanos envenenando porque seguian empregando a auga dos ríos afectados (razón non lles faltaba), un grupo de científicos rusos moi involucrados co intento de descontaminar todo dalgunha maneira consiguen dar coa maneira mediante un composto químico que non é toxico e que elimina por completo o veneno dos ríos e manantiais. Moitos políticos que estaban involucrados na trama son detidos e xulgados pero son postos en liberdade por non ter as suficientes probas.

No 2022, se leva a cabo o proxecto de depuración das augas. Este é un dos máis caros da historia e lograse con éxito durante un ano. Pero o goberno central non preocupouse por volver a plantar a fraga que había antes senon que vendeu todo-los terreos a propietarios privados. Estos plantaron eucaliptos e piñeiros por todos lados rematando co antigo Parque Natural.

Anos máis tarde moitos seguimos pensando que foi todo unha trama.

lunes, 4 de mayo de 2015

A Segunda Guerra Civil Española.

Tras anos de crise económica nas dúas primeiras décadas do século XXI, chegase a unha dura situación sociopolítica provocada pola represión do goberno hacia as liberdades das persoas que xa non poden manifestarse en contra del; a subida dos prezos de alimentos de primeira necesidade que en comparación cos soldos que recibían a maioría dos traballadores eran excesivamente altos; o aumento das diferencias entre as clases sociais; o número de parados aumenta exponencialmente ata os dez millóns, o número de pensionistas moito maior e a xuventude emigra cada vez máis o que produce un aumento da precariedade nas familias de clase media e baixa por culpa dos alto impostos; o tratado de libre comercio entre EE.UU e Europa; moitas persoas viven na rúa sen casa; a educación, a sanidade e a xustiza privatizanse totalmente e so un 10% da poboación pode acceder a ela con facilidade, os altos dirixentes dos sindicatos de traballadores están compinchados co goberno o que fai que os traballadores non se reivindiquen e isto axuda aos grandes empresarios e bancos sigan crecendo, a esquerda dividese en moitos frentes e non son capaces de facerlle frente o enemigo común, a dereita que permañece unida frotandose as mans; e, isto provoca unha situación insostible en todos os aspectos da vida das persoas.

No ano 2023 os sectores da poboación máis desfavorecidos como eran os labradores, os gandeiros, os traballadores das industrias, os albañís, os pequenos empresarios, os artistas e sobre todo os parados, comenzan a asociarse en cada cidade nunhas asociacións creadas e dirixidas por cada un dos que os forman coa finalidade social de axudarse mutuamente. Pouco a pouco vanse facendo máis fortes tanto en número de asociados como de asociacións. Entón a principios de 2024 comenzan a entrar na vida política loitando polos dereitos dos traballadores e pola igualdade social. Como isto non lles interesaba, en maio do ano 2025 o "parlamento" decide ilegalizar este tipo de asociacións e crea un corpo de policia chamado o RCA (Real Comité de Antiasociacionismo) e contratan a neonazis de todo o mundo para eliminalas.

A partir de este momento as asociacións decidiron reunirse nunha asamblea na que se presentaron dous representantes de cada cidade e tras seis dias de longa deliberación o 12 de xuño deciden xuntarse como un só movemento contra todas as medidas feitas polo goberno, decidiron pedir axuda a paises con gobernos de esquerdas e decidiron chamarse Movemento Anticapitalismo Doce de Xuño (MADoX). Neste momento contaban con 15 millóns de afiliados.Proclaman todos nunha marcha o 29 de outubro cara Madrid dende todos os puntos de España, xa que a represión provocada pola RCA é brutal causando miles de mortos fusilados e presos políticos torturados moitos deles ata a morte. A esta marcha asistiron 5 millóns de persoas que cando chegaron as portas da cidade encontraronse á garda civil e a policia interrompendo o paso e comenzando a disparar contra a masa matando a 10.000 persoas, firen a outras 50.000 e apresan a 200.000 polo que decidiron retirarse. Chamouselle a Marcha da Unidade e foi o detonante dunha concienciación mundial do dano que estaba facendo o capitalismo radical que se implantou. Tras varios meses de reorganización do MADoX e de axuda por países coma Grecia, Rusia, Cuba e Venezuela, que lles aportaron material militar.

O 1 de maio de 2026 ,conmemorando o dia da Clase Traballadora, deciden levantarse en armas en varias cidades do Norte contra o goberno e consigueno logrando facerse co control de Galicia, Asturias, Cantabria, Pais Vasco, Navarra e Aragón. Ao ver que esta saindo ben sen case mortos, deciden frear a revolución durante un tempo e crear un novo estado cunha constitución socialista totalmente innovadora e a este chamouselle Unión de Federacións Socialistas Españolas (UFSE) instalando a súa capital en Oviedo. Cataluña aproveitando esta situacion e unindose á Comunidade Valenciana e ás Illas Baleares independizanse creando a República Catalá. Ante esta situación o goberno español manda ao exercito español coa axuda de Europa a retomar estes territorios o 15 de Agosto pero non conseguiron nada. Senon que a UFSE conseguiu gañarlle territorios conseguindo Castela e León e Extremadura e coas mesmas intentou entrar en Madrid para poder conseguir a liberación de todo o Estado. Entón producese a gran batalla, a Batalla de Gredos nela participarou moitisimo persoal do exercito español pero era maior o da UFSE e tras un mes de batalla, o 30 de Septembro rindese o antigo goberno. A UFSE intálase en todo o anterior territorio menos na República Catalá.

Este Estado será lexitimado coa maioria dos paises da ONU e acaba sendo o comenzo dun conxunto de revolucións socialistas que acabaran coa Unión Europea e coa creación dunha organización de paises mediterráneos socialistas no ano 2030.

domingo, 3 de mayo de 2015

Un asturiano en Narón.

Nacín no 1969 e aínda que din que os recordos de cando un é moi pequeno non quedan grabados, a miña mente lembra o dia que meu irmán e eu, con seis e tres anos respectivamente, quedamos mirando pola fiestra á espera de ver pasar a cegoña coa miña irmá.
Daquela vivía no concello de Cangas del Narcea, onde pasei a miña infancia cando íamos á escola (onde a letra con sangue entra). Nunca olvidarei cando falta algo e sempre levaban as culpas os mesmos, e ver chegar ó director como a man aberta descargabase cos tres pobres mozos, daba igual que choraran e imploraran que eles non foran, as labazadas caían neles. Eu ó ver isto temblaba por medo a que algun dia tocarame. O horario escolar era de 9 da mañá a 1 da tarde e de 3 a 5:30 da tarde. Os fins de semana había feiras de gando onde eu ía axudar ós tratantes a levar as reses ós camións, nunha desas veces unha delas caeu cara atrás e un gandeiro salvoume de que me aplastara. Pagabanme 100 pesetas por facelo toda a maña. Polas tardes viamos as películas do oeste na tele en blanco e negro, e ao rematar faciamos unha de vaqueiros como a cancion de Sabina, entre os da parte sur do barrio e os da parte norte. Ata que me tocou facer a primeira comunión, tocoume ir a iglesia onde levei moitas labazadas porque non estudiaba o catecismo e que deixoume marcado para toda a vida, cando a fixen, dixenlle a miña nai con 7 anos: ¿Por que non me compras unha caña de pescar e un carrete? E ela respondeume: Dille a teu pai que te dea a del que total di que vai pescar, pesca merluza e logo compra as troitas. Meu pai non poido dicir que non pois pillaranlle a trampullada. Armeime de toda a súa indumentaria: botas da talla 42, caña de tres metros, carrete Michel e o cesto, parecia un verdadeiro profesional. Asi foi como comenzou a miña aficción pola pesca. Recordo a meu pai cando chegaba da mina freir as troitas que pescaba. Un dos días de pesca ao intentar saltar dun lado ó outro o cesto enganchouse unhas rama, caín nun pozo, como as botas eran cinco tallas máis grandes fun para o fondo e quiteinas como dicianme os vellos pescadores. Nas vacacións xogabamos un torneo de fútbol e o equipo gañador conseguia unha botella de gaseosa que pagaba o perdedor ao cal tocaballe  ir beber a auga do río que non baixaba moi limpo e diciamos antes de facelo: A auga corrente non mata á xente. Os recordos dos mineiros esperando ós autobuses para subir a mina e os camións carretando o carbón, recordos de nostalxia porque todo iso xa desapareceu.

Coa chegada da adolescencia apunteime a un pequeno grupo de atletismo o cal foi disminuindo en numero de mozos. A vila estaba en plena crise do sector mineiro e a droga facia estragos dende o meu irmán ata os meus mellores amigos foron caendo na praga dos 80's, a maioria deles xa desgraciadamente levounos a merda. Con 16 anos miña avoa enferma de cancro polo que decido marchar de casa para non ver os estragos que ocasionaba nela a maldita droga. Corría o ano 1986 e funme a San Miguel de Reinante onde axudaba a meu avó cos coidados de miña avoa, e nos poucos tempos que tiña libres conseguin algo que sempre gustoume: aprender a tocar a gaita.

En febreiro de 1988 falece miña avoa e chamanme a quintas ao mes seguinte o meu destiño: Ferrol. Todavía lembro as primeiras palabras que dixen ó pasar a ponte das Pías: Cando licencie non volvo pisar Ferrol na miña vida. O 13 de Novembro de 1988 vou a discoteca e vexo unha rubia espampanante e os compañeiros tamén se fixaran nela, eu era moi timido pero aquel dia foi coma se me caera un raio na cachola e ataquei antes de que o fixeran os meus compañeiros, resumindo, esta vez a pesca resultou exitosa en Ferrol e tiven que tragar as miñas palabras de que non iba a volver a Ferrol. En 1990 depois de dous anos viaxando todas as fins de semana no tren decidimos botarlle valor e casarnos. Diriximonos cara a casa da moza para pedirlle a man a seu pai pero non puiden falar porque meteu a pata a súa irmá maior. Asi que decidimos fugarnos de casa para conseguir o noso proposito e asi foi. Tras uns anos nos que fumonos vivir a San Miguel de Reinante e nos metimos unha agrupación folklorica chamada O Arco da Vella coa que viaxamos por toda España e a unha unica forma que tiñamos de facelo xa que a nosa economía e a falta de vacacións non nos permitian facer nada. No 1996 morre o que foi como un pai, meu avó, e dicidimos ter fillos. En xullo de 1997 nace Dorindo, o primoxenito, e coa mesma chega a lei de costas que prohibe construir ao lado do mar e o traballo escasea ata chegar ó punto no que temos que emigrar a Valladolid onde botamos dous anos marabillosos. Eu traballaba nunha empresa familiar e como di o dito nunca traballes para a famila  xa que a cousa acabou mal e tivemos que regresar a Narón (ao que nunca mais ía volver) onde nos quedamos. Encontro traballo na construcción coma sempre nas mesmas condicións: dez horas de traballo (sabados incluidos), sen pagas, sen vacacións, contratos por obra e sen liquidación. Co "bum" do ladrillo os bancos metiante os prestamos polos ollos e decidimos comprar un piso de segunda man (que da a casualidade de que temos a misma idade) pensando no que poderia pasar e no que ainda seguimos vivindo. No ano 2006 nace a nosa segunda filla tras anos de insistencia do fillo mayor en ter un irmán ou irmá  co que poder xogar, á que lle puxen Noa porque gustame a cantante co mesmo nome. E a nosa vida sigue correndo ou con menos pelo, máis barriga e algunha que outra cana.

jueves, 23 de abril de 2015

A vida dun militar.

Meu avó Bernardo Fernández Garrote naceu no en San Pedro de Leixa (Ferrol) e estivo traballando na mariña en varios barcos viaxando a moitos lugares.

Alistouse na mariña 1954 cando xa estaba casado e no 1955 embarcáronno no Canarias (na foto) onde estivo na escola de artilleria, alí a comida era escasa e mala, ademáis comían en pratos de aluminio que non se limpaban entre comida; os barcos estaban en moi malas condicións, tiña que durmir en coy e durante os temporais mareabanse moito ,ademáis de que non se podía cociñar e polo tanto non podían comer. Só volvía a casa dúas veces ó ano o que provocaba que algúns dos seus fillos non o recoñecesen cando chegaba a casa e incluso dicían que era o seu avó.
Do buque saíu cabo segundo e foi destiñado a Ceuta e Tánxer durante cinco anos, neste último non podían ir pola rúa andando en grupos menores de cinco membros porque había unha milicia terrorista que asasinaba a españois pola independencia do territorio. Logo volve cara Ferrol e esta 7 anos en varios barcos ata que en febreiro de 1967 destiñano a Guinea Ecuatorial durante catorce meses ata a súa independencia en marzo de 1968, a súa función alí era ensinar ao persoal do exército e protexela. Facían prácticas de tiro todas as mañás disparándolles cos cañóns a brancos remolcados e a dróns (que xa existían daquela, asombrosamente) e exercicios de combate, contra incendios, aprovisionamento a un barco ou ao seu barco... Despois tras unha pequena estancia en Ferrol, vai a EE.UU a un cursillo nunha base naval sobre misiles, alí aprendeu as caractéristicas que tiñan e facían probas con misiles reais. Grazas a isto aumentou o seu rango a sarxento. Despois disto estivo na escolta de Franco cando ía cazar baleas e cachalote, tamén en Canarias protexendo ós barcos pesqueiros dos posibles ataques e estivo nunha fragata polo Mediterráneo estando en lugares como Mónaco ou Alexandría. Pero en 1975 comenzou a marcha verde e trasladárono a El Aaiún onde estivo hasta que rematou o conflicto e según contoume dos seus compañeiros non caera ningún  pero que vían como os marroquís asasinaba aos paracaidistas españois cando caían pero non quixo contarme máis sobre ese momento. Tras isto regresa a Ferrol quedandose no taller de misiles d´A Graña durante dez anos e ali o que facía era preparar os misís para saber se estaban ben para mandarsellos ós barcos cando saían a navegar. Saía ás dúas do medio día de traballa e se poñia a traballar pola tarda na construcción para poder manter ós seus seis fillos e á súa muller xa que o soldo que lle daban non lle chegaba. No ano 1986 queda como reserva do exército.
Meu avó é un claro testigo de todos os conflictos bélicos que tivo España durante a época franquista e como eran as concicións nas que vivían os militares tanto nesta como na transición.

sábado, 18 de abril de 2015

Pedro Pereira, todo un loitador.

Á esquerda unha fotografía do meu bisavó Pedro Pereira. Naceu arredor de 1920 en Vilalba e morreu en 1996 en San Miguel de Reinante de silicose producto do traballo na mina. De neno adicabase a ir coas cuadrillas para ir a segar a Castela, á Terra de Campos. Debido ó vivido no seu traballo, as súas ideas eran loitar por unha España libre do caciquismo e ditaduras (a de Primo de Rivera que viviu ata os 11 anos).
Co estalido da Guerra Civil Española decide alistarse as filas do bando republicano no ano 1936. Despois de moitos enfrontamentos como contáballe ó meu pai que mataba a moitos moros que Franco enganábaos dicíndolles que se morrían irían ó reino de Alá. que pasaban moita fame tanta que "non se vían gatos porque coméramolos todos e tiñamos que comer ata ratas". Combateu na gran Batalla do Ebro na que tivo que acabar cruzando o río a nado para que non o colleran. Pero acabaron facéndolo prisioneiro na cárcere de León onde foi condenado a pena de morte, é dicir, ó paredón. Sen embargo, un clero que polo que contaba meu bisavaó era un gran home, salvouno de ser fusilado e cumpliu condena facendo traballos coma un escravo.
Tras a guerra, foise a vivir a San Miguel de Reinante (Lugo) onde casou e tivo seis fillos. Como a vida ía moi mal xa que non tiñan alimento que levarse a boca, intentaban gañarse a vida subindo ós piñeiros para coller piñas que logo levaban ós máis adiñeirados e intercambiaban por algo de comer. Pero aínda así era insuficiente e tiña que andar polas casas recollendo as sobras da comida para lograr alimentarse medianamente ben. Esta situación chega un momento na que xa non pode máis e xunto cos seus dous fillos maiores, que tiñan 13 e 14 anos, decide ir a buscar traballo a Asturias. Encóntrano na minaría na pequena localidade de Cangas del Narcea onde se instalan e meses despois trasládase o resto da familia. Con el puxo a traballar ós catro varóns.

Lembra meu pai como lle contaban que os lobos os acompañaban mantendo a distancia ata a boca da mina. O traballo era moi duro e precario tanto para homes como para mulleres as cales tiñan que facer as tarefas da casa; ir buscar caldeiros de auga para que cando os cinco homes da familia chegaran, puideran lavarse e quitarse o negro carbón que impregnaba os seus corpos; e, ir lavar a roupa ó río que no inverno chegaba estar case conxelado polas baixo cero. As nenas baixaban andando ata a mina a recoller carbón para poder metelo na cociña bilbaina coa que quentaban a casa, facían as comidas, quentaban a auga para bañarse... Tamén, como anecdota, lembra a visita dos gardas civís para encher o bandullo e meu bisavó tiña que esconder a radio na que nas noites escoitaba A Pirenaica xunto con algúuns veciños.
Meu bisavó é un máis dos galegos que debido ás duras condicións de vida tivo que emigrar para poder sobrevivir. Pero o prezo que tivo que pagar a cambio disto foi a silicose que acabaría coa súa vida pouco a pouco xunto coa dos seus fillos.