O único resto escrito gaélico en Galicia.

Na Igrexa de Santiago de Betanzos construida no século XIV no solar dunha igrexa románica anterior, podese encontrar nun dos contrafortes góticos unha inscripción entre diversos debuxos como unha vara cunhas tesoiras, unha árbore da vida e unha cruz do temple.

Tratase dunha epígrafe pero non  é como as demais gravadas en igrexas, esta ten a particularidade de que non trata un tema relixioso. Esta fala do pobo que erixiu o edificio.

Como podemos ver na imaxe podemos distinguir a simple vista varias letras como o "A" e o "E", tamen o "g" e o "C" con un unha especie de til que se lle chama lenición. Logo o que non se ve con tanta facilidade é que a última letra é un "D" e logo no medio da palabra vese unha forma rara tratase dunha superposición de dous signos o "L" e o "T" que se une a un "A". Polo que o que poría sería algo así como A’ Ġaeltaċd. 
Estudiando as linguas gaélicas como o gaélico irlandés moderno, Gaeltatch significa zona de fala irlandesa, e dicir, zona de fala gaélica. E no gaélico escocés moderno, Gàidhealtachd significa zona de fala gaélica en Escocia (que son as Highlands) e cando vais precedida polo artigo escríbese A'Gàidhealtachd. 
Entón, tendo en conta que se trata dun gaélico pouco evolucionado podería decirse que pon que era unha zona de fala gaélica. Sería a primeira inscripción escrita en nesta lingua en Galicia polo que isto é un descubrimento moi importante.
Supoñendo que esta inscripción fixérase no ano no que se edificou (S.XIV) estariamos nunha etapa na que o galego-portugués é unha lingua en auxe que se fala en todo o Reino de Galicia. Polo que esta inscripción cambia un pouco as tornas xa que quere dicir que ainda nesa zona falábase o idioma galaico (procedente do celta non do latín) que se foi perdendo coa chegada dos romanos á Gallaecia.
 Eu teño unha hipótese e é que ainda que se falaba galego-portugués había poboacíons que seguían falando o galaico e o galego-portugués como agora pasa co galego e castelán, e que finalmente foise perdendo. E que a inscripción fixoa o canteiro para que as persoas soupesen que nesta zona quedaba vestixos desta lingua minoritaria naquela época.

A ponte dos Castros.

No concello de Ferrol hai un pobo cunha fermosa praia e unha lagoa proxima ó mar que e un espazo de interese natural, chamado Doniños.

O Castro de Lobadiz ,que se encontra na punta da marxe dereita e que se encontra moi deteriorado polas contruccións ilegais, e as Illas Gabeiras, un archipego que se encontra a 400m mar adentro dende a punta, son os que dan o nome ó pobo.

Doniños ven do gaélico. Primeiro a palabra dun/ dùn que significa "castro" ou "fortaleza". Esta é moi usada dentro da toponimia irlandesa e a escocesa pero anglicanizado cambiando o "u" polo "o" como en Donegal ,Irlanda, ou en Donavourd , Escocia (na imaxe)

E a palabra inis/ innis en gaélico escocés significa illa. Como en Daimh Inis (Irlanda) e Cluain Innis (Escocia).
Polo que se xuntamos a palabra dùn coa palabra innis formaremos dùn-innis ou dún-inis, que seria algo así como "illa cun castro". Que foi derivando pouco a pouco ata os nosos días como Doniños.
Isto ten moito sentido xa que encontráronse restos de cerámica e unha vasixa no archipego que se cree que antes era una soa illa e nela había un castro. E que incluso o castro na sua etapa habitada podería esta unido como o de Baroña.
Segundo a lenda, unha ponte de goma unía o castro da illa e o de Lobadiz. 
Existen dúas teorías sobre a orixe do nome do Castro de Lobadiz:
A primeira é que ven de levadizo polo carácter da ponte como no 1859, Montero Aróstegui escribe na historia de Ferrol que os ingleses desembarcaran na Punta Levadiza na Batalla de Brión en 1800 e Francisco Coello chámaa Punta Levadiza no mapa que fai de A Coruña en 1865.
A segunda dise que ven de Lapatiacorum nome que lle deu Ptolomeo á punta e que o LPT- pasou a LBD- e que o resto eliminouse porque era demasiado longo. 
Sin duda parece mas creíble la segunda teoría, vos que opinades?

A avaricia do home.

Na parroquia do Val, nun lugar chamado Vilasuso, encóntrase unha formación granítica de varias rochas, a que esta máis alta apunta cara o lugar onde cada 19 anos no solsticio de verán. Non se sabe se a súa colocación é natural ou foi posta alí polos habitantes da zona. A lenda da chamada Pena Molexa, dí que na mañá de San Xoán, na hora na que non hai nin lúa nin sol, aparece unha bela "moura" peinando o seu fermoso cabelo cun peine de ouro e rodeada de tesouros. O home que logre vela se lle ofrece elexir entre a moza e un dos tesouros. Este sempre elixirá os riquezas en lugar da bela muller. O tesouro que elixiu convértese en carbón e a moza desaparece esperando a que ao ano seguinte outro home a escolla a ela.

Esta lenda represéntase todos os San Xoanes no lugar.

Xogando ó axedrez na fachada.

O Mosteiro de Santa María de Monfero é unha construcción de orixe románica que se encontra no concello de mesmo nome.

A iglexa é un enorme templo barroco construido entre 1622 y 1656, reemplazando ó románico do século XII. Suas dimensione s son máis que considerables, tendo unha lonxitude de máis de sesenta metros.

Exteriormente, o que chama especialmente a atención é a chamativa fachada principal, que mostra unha sencillez de líneas moi peculiar á par que un colosalismo nos seus elementos. Todo isto consiguese mediante a disposición completamente cha do muro que mediante catro enormes columnas máis dos pilastras de orden compuesto. O xogo de luces e animación da fachada alcanzase mediante a original combinación en ajedrezado mediante a alternancia de pracas cadradas de granito (gris) e pizarra (negro) que contrastan polos seus distintos colores.

No interior da iglexa (altar maior y cruceiro) hai unha serie de sepulcros monumentales góticos de gran expresividad, pertencentes a distintos membros da familia Andrade. Os de máis calidade son os de Nuño Freire de Andrade e o seu fillo Pedro. Neles, as estatuas xacentes dos persoaxes aparecen vestidas como cabaleiros medievais armados, acompañados de anxos e cans (símbolo de fidelidade)

monasterio de monfero on Dipity.

Pareceme increíble que un mosteiro tan grande e que tivo tanta importancia na antigüidade esté en ruinas e que non se faga nada por restauralo. O máximo fixeron foi sortear a súa "reforma" porque queren convertilo nun SPA. Na miña opinión o de facelo un SPA é unha mala idea porque: onde meterían todos os sepulcros e as estatuas?. Ademais, ainda que non son relixioso creo que os edificios restaurados deberían cumplir a función para a que estan destinados non para cousas que non teñen que ver e que con elas so se busca o beneficio.

Este mosteiro é moi bonito e espectacular e non é moi visitado pola xente. Creo que se se reformase sacarian beneficio igualmente porque merece a pena ir velo. Espero que a Xunta de Galiza faga algo ó respecto.